ಜೈಪುರ: ರಾಜಸ್ಥಾನದ ದೇಗಾನಾ (ನಾಗೌರ್) ನಲ್ಲಿ ಲಿಥಿಯಂ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ ಎಂದು ರಾಜಸ್ಥಾನ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದ ಲಿಥಿಯಂ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿಗಿಂತ ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಲಿಥಿಯಂ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಎಂದು ಭಾರತೀಯ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ (ಜಿಎಸ್ಐ) ಮತ್ತು ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಭಾರತದ ಒಟ್ಟು ಬೇಡಿಕೆಯ 80 ಪ್ರತಿಶತ ಲಿಥಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿಂದಲೇ ಪೂರೈಸಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಭಾರತವು ಲಿಥಿಯಂಗಾಗಿ ಚೀನಾವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಆರಂಭವಾದಲ್ಲಿ ಚೀನಾದ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳಲಿದ್ದು, ಗಲ್ಫ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಂತೆ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಪುಟಿದೇಳಲಿದೆ.
ಲಿಥಿಯಂ ಒಂದು ನಾನ್-ಫೆರಸ್ ಲೋಹವಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಮೊಬೈಲ್-ಲ್ಯಾಪ್‌ಟಾಪ್, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ವಾಹನ ಮತ್ತು ಇತರ ಚಾರ್ಜ್ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಬ್ಯಾಟರಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತವು ಲಿಥಿಯಂಗಾಗಿ ದುಬಾರಿ ವಿದೇಶಿ ಪೂರೈಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಈಗ ದೇಗಾನಾದ ಸುತ್ತಲೂ ಲಿಥಿಯಂನ ದೊಡ್ಡ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.
ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಲಿಥಿಯಂ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ದೇಗಾನಾದ ರೆನ್ವತ್ ಬೆಟ್ಟ ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. 1914ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು 1914 ರಲ್ಲಿ ದೇಗಾನಾದ ರೆನ್ವಾಟ್ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಟಂಗ್ಸ್ಟನ್ ಖನಿಜ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೊದಲು, ಇಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾದ ಟಂಗ್ಸ್ಟನ್ ಅನ್ನು ಮೊದಲ ವಿಶ್ವ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಯುದ್ಧ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ, ದೇಶದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಾ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲೂ ಇದನ್ನು ಬಳಸಲಾಯಿತು. ಆಗ ಇಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 1500 ಜನ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.
1992-93 ರಲ್ಲಿ, ಚೀನಾದ ಅಗ್ಗದ ರಫ್ತು ನೀತಿಯು ಇಲ್ಲಿನ ಟಂಗ್ಸ್ಟನ್ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಸ್ಥಗಿತವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ವರ್ಷಾನುಗಟ್ಟಲೆ ಟಂಗ್ ಸ್ಟನ್ ಪೂರೈಸಿ ನಾಡಿನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ನೆರವಾದ ಈ ಬೆಟ್ಟ ಒಂದೇ ಏಟಿಗೆ ನಿರ್ಜನವಾಯಿತು. ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಜಿಎಸ್ಐ ಮತ್ತು ಇತರ ಸರ್ಕಾರಿ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಕಚೇರಿಗಳು, ಮನೆಗಳು, ಉದ್ಯಾನಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಲೆಗಳು ಸಹ ಪಾಳುಬಿದ್ದಿವೆ. ಲಿಥಿಯಂ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಹಗುರವಾದ ಲೋಹವಾಗಿದ್ದು, ಬ್ಯಾಟರಿ ಚಾಲಿತ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಧನಕ್ಕೂ ಇದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ
ಲಿಥಿಯಂ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಮೃದುವಾದ ಮತ್ತು ಹಗುರವಾದ ಲೋಹವಾಗಿದೆ. ತರಕಾರಿ ಚಾಕುವಿನಿಂದ ಕತ್ತರಿಸುವಷ್ಟು ಮೃದು ಮತ್ತು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದಾಗ ತೇಲುವಷ್ಟು ಬೆಳಕು. ಇದು ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ವಿದ್ಯುತ್ ಶಕ್ತಿಯನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಟನ್‌ ಲಿಥಿಯಂಗೆ 57.36 ಲಕ್ಷ ರೂ.: ಇಂದು ಮನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಚಾರ್ಜ್ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಟರಿ ಚಾಲಿತ ಗ್ಯಾಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಲಿಥಿಯಂ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ, ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಲಿಥಿಯಂಗೆ ಭಾರಿ ಬೇಡಿಕೆಯಿದೆ. ಜಾಗತಿಕ ಬೇಡಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಇದನ್ನು ವೈಟ್ ಗೋಲ್ಡ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
