ನಮ್ಮ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಯೋಗಾಸನ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ಅದರಂತೆ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಉಸಿರಾಟದ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಾಡುವುದಲ್ಲದೆ, ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಮತ್ತು ದೇಹಕ್ಕೆ ಆರೋಗ್ಯ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮ ಮಾಡುವುದನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.
“ಪ್ರಾಣ” ಎಂಬುದು ದೇಹದಲ್ಲಿ ಉಸಿರು, ಅದು ನಮ್ಮ ಪ್ರಮುಖ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣವು ಜೀವ ಅಥವಾ ಜೀವ ಶಕ್ತಿಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುವ ಪ್ರಾಣಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು “ಅಯಮ” ಎಂದರೆ ನಿಯಂತ್ರಣ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮವು “ಉಸಿರಾಟದ ನಿಯಂತ್ರಣ”ವಾಗಿದೆ
ಇನ್ನು ಪ್ರಾಣಾಯಾಮದಿಂದ ಪ್ರಾಣ ಶಕ್ತಿಯ ಲಯವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯಕರ ದೇಹ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸಾಧಿಸಬಹುದು. ಪತಂಜಲಿಯು ತನ್ನ ಯೋಗ ಸೂತ್ರಗಳ ಪಠ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮವನ್ನು ಅರಿವಿನ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಸಾಧನವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾನೆ, ಅವರು ಸಮಾಧಿಯನ್ನು ತಲುಪುವ ಪ್ರಮುಖ ಅಭ್ಯಾಸವಾಗಿ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಹಠ ಯೋಗವು ಎಂಟು ವಿಧದ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ, ಅದು ದೇಹ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಆರೋಗ್ಯಕರವಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಐದು ವಿಧದ ಪ್ರಾಣವು ದೇಹದಲ್ಲಿನ ವಿವಿಧ ಪ್ರಾಣಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ, ಅವು ಪ್ರಾಣ, ಅಪಾನ, ವ್ಯಾನ್, ಉದಾನ ಮತ್ತು ಸಮಾನ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣ ಮತ್ತು ಅಪಾನ ಮುಖ್ಯ. ಪ್ರಾಣವು ಮೇಲ್ಮುಖವಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪಾನವು ಕೆಳಮುಖವಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಾಣಾಯಾಮದ ಅಭ್ಯಾಸವು ಈ ಪ್ರಾಣಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಆರೋಗ್ಯಕರ ದೇಹ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಜನರು ಯೋಗಾಸನಗಳ ಕಡೆಗೆ ಹೇಗೆ ಆಕರ್ಷಿತರಾಗುತ್ತಾರೋ ಅದೇ ರೀತಿ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮದ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಆಕರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಾಣಾಯಾಮದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಉಸಿರಾಟಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.
ಜೀವನದ ಸೂಚಕವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ತಪ್ಪಾಗಿ ಮಾಡಿದರೆ, ಅದು ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಹಾನಿಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಭಯವು ಅನೇಕರನ್ನು ಪ್ರಾಣಾಯಾಮವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಕಲಿಸುವ ಶಿಕ್ಷಕರಿಲ್ಲದಿರುವುದು ಇದರ ಜನಪ್ರಿಯತೆಗೆ ಎರಡನೇ ಕಾರಣ. ಆದರೆ, ಸರಿಯಾದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವಿಲ್ಲದೆ, ಅವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮ ಮಾಡಿದರೆ ಖಂಡಿತಾ ಸಂಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕುವುದು ನಿಜ.
ನಿಜವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮವು ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಏನಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿತುಕೊಂಡು ಮುನ್ನಡೆಯಬೇಕು. ತಜ್ಞರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮ ಕಲಿತು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದರೆ, ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಕಲಿಯಬಹುದಾಗಿದೆ. ಜತೆಗೆ ಅದ್ಭುತವಾದ ಮತ್ತು ಊಹಿಸಲಾಗದ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿದೆ.
